1958/1959

Pierwsza Polska Wyprawa do Oazy Bungera 1958/1959

Pierwsza Polska Wyprawa Antarktyczna do Oazy Bungera wyruszyła z Gdyni 24 grudnia 1958 roku. Siedmiu uczestników wyprawy wraz z 4. Radziecką Wyprawą Antarktyczną popłynęło statkiem MS Michaił Kalinin w kierunku Antarktydy Wschodniej.

W wyprawie wzięli udział: Wojciech Krzemiński – kierownik, geofizyk; Stefan Różycki – geolog, przedstawiciel prezydium PAN; Zbigniew Ząbek – geodeta; Janusz Śledziński – geodeta; Czesław Nowicki – dziennikarz; Maciej Zalewski – geofizyk; Czesław Centkiewicz – dokumentalista.

Wraz z wyprawą na Antarktydę popłynęła pisarka i żona Czesława Centkiewicza, Alina Centkiewicz. Nie dotarła do Polskiej Stacji Antarktycznej im. A.B. Dobrowolskiego, ale przeleciała helikopterem nad Oazą Bungera.

Celem polskiej wyprawy było przejęcie przekazanej Polsce przez ZSRR stacji Oazis. Dodatkowo w trakcie 9-dniowego pobytu polscy naukowcy mieli zrealizować plan naukowy polegający na wykonaniu obserwacji meteorologicznych, pomiarów składu atmosfery i określeniu procentowej zawartości dwutlenku węgla w atmosferze, pomiarów radioaktywności opadów atmosferycznych, rejestracji ziemskiego pola magnetycznego, pomiarów rozchodzenia się fal radiowych oraz badaniu strefy peryglacjalnej. Planowano także wykonać pomiary geodezyjne, w tym bezpośredni pomiary różnicy przyspieszenia siły ciężkości Ziemi między Warszawą a Antarktydą Wschodnią (pomiary grawimetryczne).

Stacja Oazis, później nazwana Stacją Dobrowolskiego, została zbudowana w 1956 roku na potrzeby Międzynarodowego Roku Geofizycznego, który trwał od 1 lipca 1957 roku do 31 grudnia 1958. W tym czasie powstała również Polska Stacja Polarna Hornsund na Spitsbergenie.

Wyprawa dotarła do Oazy Bungera 21 stycznia 1959 roku. Ze stacji Mirnyj ok. 340 km członkowie wyprawy pokonali transportem zorganizowanym przez Rosjan. Samolot Li-2 dowiózł ludzi i ładunek do lodowca Scotta. Ostatni odcinek 20 km pokonali śmigłowcem Mi-4. Jedzenie, aparatura naukowa oraz inny sprzęt i rzeczy osobiste Polaków ważyły około 3 tony.

23 stycznia 1959 roku uroczyście przejęto Stację Oazis, która od tego momentu nosi nazwę Polskiej Stacji Antarktycznej im. A.B. Dobrowolskiego. W tym dniu po raz pierwszy polska flaga załopotała nad lądem Antarktydy Wschodniej.

W grudniu 1959 roku kraje prowadzące badania na kontynencie Antarktydy podpisały Traktat Antarktyczny. Dzięki zapoczątkowaniu swojej obecności naukowej na Antarktydzie, Polska stała się trzynastym krajem przyjętym do grona państw prowadzących stałe badania na Antarktydzie.

23 stycznia 1959 roku ZSRR uroczyście przekazał Polsce Stację Oazis, która otrzymała nową nazwę Polska Stacja Antarktyczna im. A.B. Dobrowolskiego. W tym dniu po raz pierwszy podniesiono polską flagę w Oazie Bungera. Kadr z filmu dokumentalnego, autor nieznany (z archiwum Instytutu Geofizyki PAN).
W roku 1959 Polska Wyprawa Antarktyczna, po dopłynięciu do radzieckiej stacji Mirnyj, musiała jeszcze pokonać ok. 340 km, by dotrzeć do Oazy Bungera. Samolot z Mirnego lądował na lodowcu Scotta. Ostatni odcinek pokonali przy pomocy helikoptera. Kadr z filmu dokumentalnego, autor nieznany (z archiwum Instytutu Geofizyki PAN).
Kierownik Wyprawy Wojciech Krzemiński w trakcie wykonywania pomiarów geofizycznych. Lato 1959. Kadr z filmu dokumentalnego, autor nieznany (z archiwum Instytutu Geofizyki PAN).